Dublin Core
Title
Sorani Kürtçesinde Türkçeden Geçen Kelimeler
Abstract
ÖZET
Dil, insan yaşamının ve iletişimin en temel gereksinimlerinden biridir. Dil, milletlerin ve kültürlerin geçmişi ve geleceği arasında bir köprü vazifesi görür. Dil sadece insanlar arası iletişimde değil, kültürler ve milletler arası iletişimde de büyük rol oynayan bir unsurdur. Tarih boyunca diller çeşitli sebeplerden dolayı birbirleriyle etkileşim içinde olmuştur. Teknolojinin gelişmesi ile diller arası etkileşimin hızı da artmıştır. Yüzyıllar boyunca diller arası etkileşim üzerine çeşitli çalışma ve araştırmalar yapılmıştır. Bu çalışma diller arası etkileşim açısından Türkiye Türkçesinin Sorani Kürtçesi üzerindeki etkisinin incelenmesi amacıyla yapılmıştır. Bu amaçla Kürt şair Nâlî’nin Kürtçe divanı taranmıştır. Nâlî, kesin olarak bilinmese de (1797-1856) yılları arasında yaşadığı düşünülmektedir. Kürtçe bir divan yazmıştır ve şiirleri divanı ile günümüze kadar ulaşmıştır. Kürtçe dışında Türkçe, Arapça ve Farsça da bilmektedir. Şairin divanında aslen Türkçe olan kelime ve dil unsurları tarama ve doküman analizi kullanılarak tespit edilmiş ve yorumlamaları yapılmıştır. Tarama sonucunda 2461 Kürtçe olmayan kelime tespit edilmiştir. Bu kelimelerden 33 tanesi Türkçe, 1647 tanesi Arapça, 761 adeti Farsça ve beş adedi de diğer dillerden geçmiş kelime varlığı olarak tespit edilmiştir. Ayrıca dört kelimenin de Türkçe ek almış olduğu belirlenmiştir. Sekiz adet kelimede dil-edebiyat ortaklığı olduğu tespit edilmiştir. Üç kelimenin de hibrit kelime olduğu saptanmıştır. Elde edilen bu veriler sırasıyla fonetik, tematik, semantik ve etimolojik açılardan gruplandırılmıştır. Nâlî divanı çerçevesinde Türkiye Türkçesinin Sorani Kürtçesinde kayda değer bir etkisi olduğu anlaşılmıştır. Türkçenin aynı zamanda başka dillerden de taşıyıcılık yaptığı görülmektedir.
ABSTRACT
Language is one of the main needs for human life and communication. It is a bridge between the past and future of cultures. Language is a key factor not only for human communication but also communication among cultures. Languages interact with each other for many different reasons in history. By the advanced of technology, the interaction between languages is also increased. There are variety of studies on interaction of languages for centuries. This study is prepared to indicate the language interaction and influence of between Turkey`s Turkish on Sorani Kurdish. For this reason, we have scanned Kurdish author Nali`s Divan. Nali is believed to be lived from 1797 to 1856. He wrote a divan, a set of poems, in Kurdish and his poems in his Divan has reached us through the years. He knew Turkish, Arabic and Persian besides Kurdish. In his Divan, we scanned and found out the Turkish originated words and phrases by document analyzing. By this scanning, we found 2461 foreign words. 33 words out of these are Turkish, 1647 words are Arabic, 761 words are Persian, and 5 words from other languages are found after our research. Also, 4 words are added Turkish prefixes and suffixes. And 8 words are commonly used in Turkish and Kurdish literature. 3 words are hybrid words. The outcomes have been categorized by phonetic, thematic, semantic, and etymologic respectively. After all the evaluations, we have found out that there is a significant Turkish influence on Sorani Kurdish in Nali`s Divan. We also found out that Turkish is carrying words from a language to one another.
Dil, insan yaşamının ve iletişimin en temel gereksinimlerinden biridir. Dil, milletlerin ve kültürlerin geçmişi ve geleceği arasında bir köprü vazifesi görür. Dil sadece insanlar arası iletişimde değil, kültürler ve milletler arası iletişimde de büyük rol oynayan bir unsurdur. Tarih boyunca diller çeşitli sebeplerden dolayı birbirleriyle etkileşim içinde olmuştur. Teknolojinin gelişmesi ile diller arası etkileşimin hızı da artmıştır. Yüzyıllar boyunca diller arası etkileşim üzerine çeşitli çalışma ve araştırmalar yapılmıştır. Bu çalışma diller arası etkileşim açısından Türkiye Türkçesinin Sorani Kürtçesi üzerindeki etkisinin incelenmesi amacıyla yapılmıştır. Bu amaçla Kürt şair Nâlî’nin Kürtçe divanı taranmıştır. Nâlî, kesin olarak bilinmese de (1797-1856) yılları arasında yaşadığı düşünülmektedir. Kürtçe bir divan yazmıştır ve şiirleri divanı ile günümüze kadar ulaşmıştır. Kürtçe dışında Türkçe, Arapça ve Farsça da bilmektedir. Şairin divanında aslen Türkçe olan kelime ve dil unsurları tarama ve doküman analizi kullanılarak tespit edilmiş ve yorumlamaları yapılmıştır. Tarama sonucunda 2461 Kürtçe olmayan kelime tespit edilmiştir. Bu kelimelerden 33 tanesi Türkçe, 1647 tanesi Arapça, 761 adeti Farsça ve beş adedi de diğer dillerden geçmiş kelime varlığı olarak tespit edilmiştir. Ayrıca dört kelimenin de Türkçe ek almış olduğu belirlenmiştir. Sekiz adet kelimede dil-edebiyat ortaklığı olduğu tespit edilmiştir. Üç kelimenin de hibrit kelime olduğu saptanmıştır. Elde edilen bu veriler sırasıyla fonetik, tematik, semantik ve etimolojik açılardan gruplandırılmıştır. Nâlî divanı çerçevesinde Türkiye Türkçesinin Sorani Kürtçesinde kayda değer bir etkisi olduğu anlaşılmıştır. Türkçenin aynı zamanda başka dillerden de taşıyıcılık yaptığı görülmektedir.
ABSTRACT
Language is one of the main needs for human life and communication. It is a bridge between the past and future of cultures. Language is a key factor not only for human communication but also communication among cultures. Languages interact with each other for many different reasons in history. By the advanced of technology, the interaction between languages is also increased. There are variety of studies on interaction of languages for centuries. This study is prepared to indicate the language interaction and influence of between Turkey`s Turkish on Sorani Kurdish. For this reason, we have scanned Kurdish author Nali`s Divan. Nali is believed to be lived from 1797 to 1856. He wrote a divan, a set of poems, in Kurdish and his poems in his Divan has reached us through the years. He knew Turkish, Arabic and Persian besides Kurdish. In his Divan, we scanned and found out the Turkish originated words and phrases by document analyzing. By this scanning, we found 2461 foreign words. 33 words out of these are Turkish, 1647 words are Arabic, 761 words are Persian, and 5 words from other languages are found after our research. Also, 4 words are added Turkish prefixes and suffixes. And 8 words are commonly used in Turkish and Kurdish literature. 3 words are hybrid words. The outcomes have been categorized by phonetic, thematic, semantic, and etymologic respectively. After all the evaluations, we have found out that there is a significant Turkish influence on Sorani Kurdish in Nali`s Divan. We also found out that Turkish is carrying words from a language to one another.
Keywords
Nali, Nâlî divanı, Divan Edebiyatı, Kürtçe Divan, Kürtçeye Türkçeden Geçen Kelimeler, Sorani Kürtçesi.
Language
Turkish language