BOSNALI KÂİMÎ VE DİVANI’NIN MİLLİ KÜTÜPHANE NÜSHALARI ÜZERİNE

BOSNALI KÂİMÎ VE DİVANI’NIN MİLLİ KÜTÜPHANE NÜSHALARI ÜZERİNE

YÜCE, Nuri
KÜLTÜRAL, Zühal

Anahtar Kelimeler: Bosna, Kâimî, Divan ve Tasavvuf. ÖZET Bosna-Hersek, Fatih döneminden günümüze kadar her yüzyılda onlarca Türkçe eser veren şair ve yazar yetiştiren kültür coğrafyalarımızdan birisi olmuştur. Bütün Rumelili sanatçılar gibi Bosnalı şairler de bulundukları coğrafyada yüzyıllarca Türkçenin temsilcisi olmuşlardır. 17. yüzyıl şairlerinden biri olan Hasan Kâimî de Bosnalı şairlerden biridir. Kâimî Divanı’nın Saraybosna, Türkiye ve farklı ülkelerdeki Anahtar Kelimeler: Hevâyî, sıradışı bir şair, yemek adları, sebze adları, meyve adları. ÖZET Bilindiği gibi, Divan edebiyatı genel olarak belli şiir kalıplarında yazılan ve belli konuları işleyen eserlerden oluşur. Ancak bu geleneğin dışına çıkan şairler de olmaktadır. Abdurrahman Hevâyî Kubûrîzade (ö.H.1129/M.1710) bu tür şairlerden sayılır. Divanında bir halk insanı olarak güncel hayatın olağan konularını doğal bir dille ifade etmiştir. Hevâyî’nin şiirlerinde serpiştirilmiş biçimde sıradışı çeşitli bilgiler bulunmaktadır. Etnik grupların, bazı şehir ve nehirlerin isimleri; yemek, sebze ve meyve adları vs gibi. Biz bildirimizde Osmanlı mutfak kültürü için malzeme mahiyetinde geçen kelimeler üzerinde duracağız. Mesela arpa, buğday, un, kepek, nân hamır, nişâ,, cüllâb, balık çorbası, semek, tuz, piyaz, tarhana şorbası, pilav, bulğur, kebâb, külbasdı, halvâ, çorba, tavuk-piliç, çılbır, kayğana, işkenbe, zırnîh, oğul balı, şa’riyye, basdırma, kaymak, mantı, yahni, turşı, lokma ‘âşûre, aş, orman kebabı, tahin, etli kapuska, rûğan·ı dunbâle vs gibi mutfak malzemesi yanında meyve ve sezelerden amrud, fındık, kestâne muşmula, şeftalû, üzüm, vişne, baldıran, kavuncak, pazı, isfinâc, bögrülce, nohûd, lahana, şalğam, ayva, turb, mışmış, gûre, zerde, yemiş, çekirdek, kurı kızılcık, kiras, susam, marul, dârçın, lûbiya, karpuz, keçi boynuzı, kelem vs; içeceklerden ayran, su, buzlu yoğurt, sovuk su, şerbet, vişne hoşabı, vaşnâb, kestâne suyı, çay, kahve vs; mutfak alet ve terimlerinden elek, tava, tabak, fincan, çanak, aşçı, aşçı başı, bozahâne, sahn·ı simât, kırba, ziyâfet, vs gibi. Hevâyî dîvânında, Bosna’yı ve orada hangi yemekle buluşacağını da yazmış: Etli kapuska içün Bosna·ya varsak eyâ,/ Bize bişmiş bir iki baş kelem gelmez·mi? Sonuç: Hevâyî ve çağdaşı şairlerin eserleri, yaşadıkları dönemin günlük yaşantısını ortaya koymak bakımından önemlidir. Üzerinde çeşitli çalışmalar yapılan divan şairlerimizin eserlerinin farklı yaklaşımlarla yeniden ele alınması, halk bilimi araştırmaları için yeni bilgiler kazandıracaktır. Bildiride, Hevâyî’nin bir ailenin özel kütüphanesindeki yazma nüshasından da yararlanılmıştır. altmıştan fazla nüshasının bulunması, şairin sanatı ve şöhreti konusunda bir gösterge niteliğindedir. Bu çalışmada, kaynaklarda Boşnaklar arasında çok sevildiği belirtilen Bosnalı Şeyh Hasan Kâimî’nin şiirleri ve divanının (Türkiye) Milli Kütüphane Nüshaları üzerinde durulmaktadır.

Article
PeerReviewed

ISSN 2203-4548

International Burch University

2013-05-17

2204