“GEBERMEK” FİİLİ NEREDEN GELİYOR

“GEBERMEK” FİİLİ NEREDEN GELİYOR

ŞEN, Serkan

Türkiye Türkçesinde, sevilmeyen insanlar ile değer verilmeyen hayvanların ölümünü anlatan gebermek fiilinin oluşumu hakkında değişik görüşler öne sürülmüştür. Bu görüşler iki noktada yoğunlaşmaktadır. İlki, geber-’in “şişkin, kabarık; hamile” manasındaki kébe / kebe ~ gebe sözünden geldiğidir. İkinci görüş ise sözcüğün kabar- fiilinin ikili biçimi olduğudur. Bildirimizde sözcüğün türeyişi üzerinde duran araştırmacıların yaklaşımları zikredildikten sonra bunların eleştirileri yapılacaktır. Eski Türkçede kéber- ~ képer- fiilini ölüm haliyle ilgili olarak değişik metinlerde tanıklamak mümkünken kébe sözcüğüne hiç rastlanılmamasına dikkat çekilecektir. Türev (képer-), defalarca tespit edilebilirken tabana (kébe-) ancak XIV. yüzyıldan sonra rastlanılmasının çelişki olduğu ifade edilecektir. képer- > geber- fiilini Eski Türkçede saymaca olarak nitelendirebileceğimiz képe ~ kébe sözü yerine kép “biçim, tarz” köküne götürebileceğimiz dile getirilecektir. kép “biçim, tarz” kökü ile kébermek türevi arasındaki ilişkide kép+er- şeklinde bir genişlemenin söz konusu olduğu vurgulanacaktır. Anlam boyutunda ise “(bilinenin dışında) bir biçim almak” ile bedenin şişmesinin kastedildiği ifade edilecektir. kép’in Eski Türkçede kapalı e (é) ile uzun ünlülü oluşunun geber- fiiline taban teşkil etmesini imkân sağladığı eldeki bulgularla desteklenecektir. Anlam geçişlerini göstermek üzere örnek bağlamlardan olabildiğince yararlanılacaktır. WHERE DOES THE VERB “GEBER-” COME FROM Key words: To die, pregnant, etymology, Old Turkish, Turkey Turkish. ABSTRACT There are different opinions about formation of “geber-” verb that is described unloveble people and animals’ death in Turkey Turkish. These opinions focuse on two points. First opinion is that geber- “to die” comes from kébe / kebe ~ gebe “swollen, puffy, pregnant”. Second opinion is that geber is kabarverb’s binary format. In this paper, after it will be mentioned opinions of researchers that research this word’s etymology, it will be criticized them. It will be pointed it’s possible to prove that in Old Turkish kéber- ~ képer- is about death case in different texts, it is not encountered kébe. It will be refered to the contradiction that altough derivative (képer-) can be determined recurrently, base (kébe-) was seen only after XIV. century. It will be mentioned that képer- > geber- can be come from kép “style, form” base not from képe ~ kébe that can be described as a conventional in Old Turkish. It will be underlined there is opening like kép+er- in relatonship with base of kép “style, form” and derivative of kébermek. In the meaning dimension, it will be expressed that “(known outside) get a form” means that swelling of the body. It will be supported that kép is base of geber- because of there are closed vowel e (é) and long wovel in kép in Old Turkish by available evidence. It will be utilized for showing meaning semantic changes by context examples as much as possible.

Article
PeerReviewed

ISSN 2303-582X

International Burch University

2014-05-23

2717