OĞUZ ATAY’IN DELİLİĞE METHİYESİ TEHLİKELİ OYUNLAR

OĞUZ ATAY’IN DELİLİĞE METHİYESİ TEHLİKELİ OYUNLAR

YİĞİTLER, Şener Şükrü

İnsan aklını yücelten 18. yüzyıl Aydınlanması, Doğu’ya doğru hareketinde pozitivizm ve rasyonalizmin bir tür kalkınmacılık hamlesi olarak görüldüğü Osmanlı topraklarına Tanzimat Fermanı’yla köklerini saldığında Cumhuriyet’in bilimsel ve idealist temellerini de müjdelemiş oldu. Ancak yoğun bir modernleşme ve toplumsal inşa programının uygulandığı yeni Türkiye’de 70’li yıllara gelindiğinde aklın ve bilimin ışığında izlenecek pozitivist ve hümanist değerlerin birer birer terk edildiği, bunların yerini yüzeyselliklere bıraktığı bir manzara ortaya çıktı. Cumhuriyet’in kurucu babalarının ellerinde büyüyen, yurdun en büyük ihtiyacı olan bir teknik eleman olarak yetişen ve eserlerini tam da bu dönemde vermeye başlayan Atay’ın acıyla kabul etmek durumunda kaldığı bu sığ ve yozlaşmış akla karşı bir savunma mekanizması olarak oyunlara sarıldığı görülmektedir. Çocukluğu ve çocuk kalmayı çağrıştıran oyun, Atay’ın Günlük’ünde de belirttiği gibi yalnızca bir saflık ve masumiyet hali değildir. Aynı zamanda, akıldışılığın, deliliğin yüzeye çıkmasıdır. Tehlikeli Oyunlar’da Hikmet Benol’un her katında farklı oyunlar oynayıp farklı bir bilinçlilik sergilediği üç katlı gecekondu, Atay’ın, Freud’un kişilik kuramını uyguladığı bir oyun alanı olarak şekillenir. Bu çalışmada Hikmet Benol’un Hüsamettin Tambay’la oyunlarını yazdığı, yüksek sesle okuyup tiratlar oynadığı gecekondunun her bir katının id, ego ve süperego düzeyleri olarak yorumlandığı psikanalitik bir okuma yapılarak, alt katında Doğulu ve azgelişmiş yanlarımızın gizlenip üst katında Cumhuriyet değerlerini temsil eden emekli bir askerin hizaya getirmeye çalıştığı benliğin arada kalarak parçalanışı ve bilinçle delilik arasındaki çıkışsızlıkları incelenecektir. When 18th century Enlightenment that elevated the human mind release its roots on Ottoman territory with Edict of Reformation in its move towards East, where positivism and rationalism were wrongly perceived as a developmentalist move, this also heralded scientific and idealistic fundamentals of the Republic. However, in newborn Turkey where an intensive modernization and social construction program were implemented, it turned out that positivist and humanist values that would be followed in the light of science were being abandoned one by one, and all were being replaced by superficialities in the onset of 70s. Atay, who was raised in the hands of founding fathers of The Republic, and who became a machine architect to the most major need of the country and started to write his works exactly in this period, painfully was forced to accept this shallow corrupt mind, and hence took shelter in games as a defense mechanism. Game which evokes childhood and children's games, as stated in Atay's Günlük (Diary), is not only a state of purity and innocence. It is, at the same time, irrationality and madness that come to the surface. In Tehlikeli Oyunlar (Dangerous Games) the shanty house, where Hikmet Benol plays different games on each floor of its three storeys exhibiting different consciousness, is shaped as a playground where Atay applied Freudian techniques. This study examines disintegration and impasses of the self between consciousness and insanity with its Eastern and underdeveloped sides hidden in the lower floor and republican and modern values represented by a retired colonel living in the upper floor, and makes a psychoanalytic reading by interpreting each floor of the shanty house, where Hikmet Benol writes,

Article
PeerReviewed

ISSN 2303-582X

International Burch University

2014-05-23

2636