TÜRK DİLİ VE EDEBİYATI TARİHİNDE MEHMET AKİF’İN BALKAN HARBİ DUYUŞU

TÜRK DİLİ VE EDEBİYATI TARİHİNDE MEHMET AKİF’İN BALKAN HARBİ DUYUŞU

Yolbir, Nesibe
Ordu, Fatih

Özet Türk edebiyatında Balkan coğrafyası, edebî ve kültürel manada karşılıklı etkileşimlerin olduğu bir saha olmuştur. Osmanlı Devleti ve Balkan halkları arasındaki etkileşimin dil-edebiyat başlıklarıyla sınırlı kalmadığı, 11 ve 12. yüzyıllarda başlayan sürecin 14. yüzyıla gelindiğinde sosyal hayattan mimariye kadar geniş sahalara yansıdığı görülür. Batı’da Rönesans, reform, sanayi inkılabı gibi adımların ardından Avrupa’nın 19. yüzyılda çok uluslu toplumlara karşı geliştirdiği Batılılaşma ve milliyetçilik temalı ideolojik yapılanmalar sonucu, Osmanlı Devleti ve Balkan halkları arasındaki kültürel etkileşim yavaş yavaş azalmaya başlar. Ancak Balkanlar, 19. yüzyılın tüm ayrıştırmacı politikalarına rağmen Selanik merkezli Genç Kalemler Dergisi ve daha birçok siyasi yönü ağır basan Türkçe dergiler ile Anadolu’daki edebî gelişmelere ve yenileşmelere sahne olmaya devam etmiştir. Genç Kalemler Dergisi’nin etrafında toplanan devrin Türkçülük hareketini yürüten sanat ve fikir adamları, Ziya Gökalp ve Ömer Seyfettin öncülüğünde dilde sadeleşme gayesiyle Yeni Lisan Hareketi’ni başlatırlar. Bu dönemde, Yeni Lisan Hareketi’nin Türkçülük düşüncesine dâhil olmadan sadeleşme yanlısı eserler veren iki isim daha karşımıza çıkmaktadır; Mehmet Akif Ersoy ve Süleyman Nazif. Dönem itibariyle Osmanlı Devleti’nin çöküş süreci ve bayraktarlığı altındaki İslam ve Doğu medeniyetlerinin parçalanmışlığı nedeniyle tek bir millet kimliği altında bulunmadan umumi değerlendirmelere duyulan ihtiyaç, özellikle Mehmet Akif’in söylemlerinin tetkik edilmesini gerekli kılmıştır. Çalışmamız kapsamında, Türkçülük fikrine dâhil olmadan dilde sadeleşme akımı taraftarı eserler veren Mehmet Akif’in, Balkan Savaşları dolayısıyla eserlerinde ortaya koyduğu toplumsal aksaklıklar okurun metne yüklediği anlamı merkezine alan “alımlama estetiği kuramı” kapsamında yapılandırılmıştır. Anahtar Kelimeler: Türk Edebiyatı, Akif’in Söylemleri, Batılılaşma, Milliyetçilik Akımı, Başkalaşım   THE PERPECTION OF MEHMET AKİF ABOUT BALKAN WAR IN HISTORY OF TURKISH LANGUAGE AND LITERATURE Abstract In the history of Turkish Language and Literature, it has been qualified interactions in the Balkans in terms of literature and culture. Interactions between the Ottoman Empire and the Balkan States shows some developments in the fields of customs, traditions and architect in the 14th century. In the 19th century, Europe has developed ideological approach against multinational societies in terms of westernization and nationalism, after some milestones in the West such as Renaissance, Reform and Industrial Revolution. As a result of these developments in the West, 8-9 centuries-old cultural interactions between the Ottoman Empire and the Balkan States slowly begins to decline. However, despite all these discriminative policies of the 19th century, Thessaloniki based “Genç Kalemler” magazine and other Turkish magazines, overriding political aspect, continue to improve in the Balkans. Intellectuals who gathered around the “Genç Kalemler” magazine start the New Language Movement under the leadership of Ömer Seyfettin and Ziya Gökalp in an attempt to simplification of the language. During this period, there are two supporters of simplification without including the idea of Turkism; Mehmet Akif Ersoy and Süleyman Nazif. Because the Ottoman Empire is in the collapse period and the Islamic and Eastern civilizations under its flag begin to fragment, the need for public evaluation without a single nation identity requires the handling of Mehmet Akif discourse. In the present study, the works of Mehmet Akif, a supporter of simplification of language without including the idea of Turkism, about social deficiencies because of the Balkan wars were evaluated. The present study aims to evaluate these topics under the “reception aesthetics theory”. Key Words: Turkish literature, Mehmet Akif discourses, Westernization, Modernism, Nationalist movement, Metamorphosis

Conference or Workshop Item
PeerReviewed

2016

3599