İki Dilli Türk Öğrencilerin Ürettikleri Metinlerde Görülen Bir Sözcüksel Bağdaşıklık Sorunu - İsim Tamlamaları

İki Dilli Türk Öğrencilerin Ürettikleri Metinlerde Görülen Bir Sözcüksel Bağdaşıklık Sorunu - İsim Tamlamaları

İnce, Bekir
Özcan, Erdal

Metin dilbilim, metinlerin yapısını, anlamını, metni oluşturan öğelerin birbirleriyle ve metinle olan ilişkilerini başka bir deyişle metnin metin olma özelliklerini gerek dilsel gerekse dil dışı etkenler çerçevesinde irdeleyen bilimdir. Dilsel etkenler açısından bir metnin doğru kurgulanmış ve anlamlandırılmış bir metin olabilmesi bağdaşıklık özelliğine sahip olmasıyla yakından ilgilidir. Bir metnin anlamlı bir metin olabilmesi, metinde geçen sözcükler arasında belirli bir mantık çerçevesinde kurulmuş anlamsal bir ilişki olmasıyla ve sözcüklerin dizilişinde yapıya ilişkin birtakım kurallar silsilesine uyulmuş olmasıyla yakından ilgilidir. Çeşitli türdeki sözcüksel girdilerin seçimi, bir metnin metinselliğine katkıda bulunur (Abushihab, 2008). Sözcüksel bağdaşıklıkla ilgili olarak, yazarlar metinlerde anlamsal veya sözcüksel diziler yaratırlar ve söz konusu diziler bir binayı ayakta tutan tuğlalar gibi işlev görürler (a.e.). Tamlamalar ise kurdukları iyelik, ilgi, benzerlik, nitelik gibi bildirimler nedeniyle metnin bağdaşıklığında önemli bir yer tutmaktadır. Demir’e göre Çağdaş dilbilim, kelimelerin ve kelime gruplarının sadece biçimsel boyutu ile değil, daha çok bunların bağlam içinde ürettiği anlam ile de ilgilenmektedir (Demir, 2007:27). Dolayısıyla isim tamlamalarının anlam boyutu metindilibilim çalışmalarında ele alınması gereken önemli bir konu olarak karşmıza çıkmaktadır. Öte yandan Avrupada yaşayan iki dilli Türk öğrencilerinin kendilerini anadilleri Türkçede ifade ederken sözlü ve yazılı dili kullanma bağlamında ciddi sorunlar yaşadıkları öteden beri bilinen bir gerçektir (İnce, 2011; Akıncı, 2007). Sözcüksel bağdaşıklık iki dilli öğrencilerin dil ve metin edinçlerine etki eden önemli bir etkendir. Bu çalışma, iki dilli Türk öğrencilerin ürettikleri metinlerde görülen bazı dil yanlışlarının sözcüksel bağdaşıklık boyutuyla incelenmesini ve inceleme sonucunda elde edilen verilerden hareketle anadili eğitimi politikaları ile ilgili bazı öneriler sunulmasını amaçlamaktadır. Betimsel nitelik taşıyan bu çalışmada veriler doküman incelemesi yöntemi ile toplanmıştır. Çalışma kapsamında öğrencilere kısa bir video film izlettirilmiş ve öğrencilerden izledikleri filmde geçen olaylarla ilgili açıklayıcı ve öyküleyici türde metinler oluşturmaları istenmiştir. Çalışmanın evrenini Avrupada yaşayan iki dilli Türk öğrencileri, örneklemini ise Fransa/Paris’te öğrenimlerine devam eden ilköğretim seviyesindeki yaklaşık 30 öğrenci oluşturmaktadır. Çalışmanın sonuçlarına göre; iki dilli Türk öğrencilerin sözcüksel bağdaşıklık bağlamında isim tamlamaları oluşturmada bir sıkıntı yaşadıkları ve verilmekte olan anadili eğitiminde bu durumun göz önünde bulundurulması gerektiği söylenebilir.

Conference or Workshop Item
PeerReviewed

2012-05-04

775